ایران خاستگاه اولیه ی کت و شلوار

با رجوع به فرهنگ و تمدن ایرانی درمی یابیم که به وجود آمدن کت و شلوارهای امروزی ریشه در فرهنگ ایرانی دارد.
امروزه بیش تر مردمان جهان، پوشاک کهن خود را به دلیل دست و پاگیر بودن کنار گذاشته اند و اکنون پوشاکی را بر تن می کنند که هم زیبا و هم راحت باشد. با وجود این، برخی از پوشاک کهن به دلیل آن که در همان روزگاران کهن دو ویژگی زیبایی و راحتی را با خود داشته اند هم چنان ماندگار شده اند و خواهان دارند، در این میان یکی از پوشاک های کهن ایرانی، یعنی کت و شلوار، نه تنها تا روزگار ما برجای مانده بلکه تبدیل به پوشاکی جهانی شده است و در بیش تر همایش های سیاسی، ورزشی، علمی و فرهنگی، پوشاک رسمی به شمار می آید.
در یکی از کتاب های روت ترنویل کاکس، از پژوهش گران برجسته ی تاریخ پوشاک که با عنوان «تاریخ لباس» به فارسی ترجمه شده، دو نوآوری ایرانیان در پوشاک را یادآور شده است. نخست این که ایرانیان باستان، زیر بالاپوش خود، پیراهن و شلوار زیر و جوراب می پوشیدند و دوم این که بالاپوش های بلند ایرانی جای خود را به کتی داد که روی شلوار پوشیده می شد و بی گمان ایران خاستگاه کت و شلوار استاندارد امروز مردان است.
شواهد بسیاری نشان می دهد که شلوار از عناصر اصلی پوشاک ایرانیان بوده و در فرهنگ ها و تمدن های دیگر از جمله آشوریان، بابلیان و یونانیان وجود نداشته است. در نقوش طاق بستان و بشقاب های نقره ای باقی مانده از دوره ی ساسانی کتی کوتاه دیده می شود که نشان گر آن است که پادشاهان، گاهی از یک کت کوتاه با آستین بلند استفاده می کرده اند، این کت جلو باز بوده و بلندی آن تا زیر سینه می رسید و با دکمه ای دایره ای شکل در جلوی سینه بسته می شد. دور سینه و یقه نیز مزین به نوارهای زیبا بوده است. علاوه بر آثار به دست آمده، نوشته های تاریخ نگاران یونانی مانند هردوت نیز بازتاب دهنده ی این نوآوری ایرانی است.
یونانی ها ایرانیان را به دلیل پوشیدن شلوار به سخره می گرفتند و حتی هنگامی که اسکندر شیفته ی پوشاک ایرانی شد از پوشیدن شلوار سر باز زد. در زمان اشکانیان شلوار و بالاپوش های آستین دار تن پوش مرسوم در سراسر خاور نزدیک شد. نمونه ای از شلوار و پیراهن این دوره را در پیکره ی فلزی یک سردار اشکانی می توان دید که در موزه ی ایران باستان نگه داری می شود.
شلوار شاید نه به شیوه ی امروزی، اما همواره در فرهنگ و در دوران مختلف حکومت های ایران وجود داشته و اغلب حتی مورد استفاده ی زنان نیز قرار می گرفته است. پیش از ورود اسلام به ایران، شلوارها عموما شلوارهای تنگ و چسبانی بودند که با چکمه و به منظور سوارکاری و جنگاوری مورد استفاده قرار می گرفتند.
● کت و شلوارهای امروزی
پوشاک ایرانی طی سال های اولیه ی سلسله ی پهلوی، به طور کلی شبیه به پوشاک دوره ی قاجاریه بود که اختلافات میان اقوام، روستاها، مناطق و نیز طبقات اجتماعی را منعکس می ساخت. در اواخر قرن نوزدهم میلادی تلاش های شایانی جهت تغییر پوشش از سوی مقامات حکومتی صورت گرفت. مخصوصا” پس از انقلاب مشروطه که بسیاری از مردان به خارج سفر کرده بودند، پوشش اروپایی و پوشیدن کت و شلوار، پاپیون و کراوات را به شیوه و سبک و سیاق امروزی پذیرا شدند.
حالا پس از گذشت سالیان کت و شلوار وارد عرصه ی رقابت مد پوشاک گشته و سالیانه صدها کت و شلوار با رنگ های متنوع و خاص سلیقه های مختلف در دنیا به عرصه ی تولید می رسد. برندهای بزرگ و جهانی در ارائه ی طرح ها و مدل های جدید از یکدیگر پیشی می گیرند و بازیگران و خواننده های مشهور را برای تبلیغات و عرضه ی محصول خود به یاری می طلبند. در ایران نیز هر چند بازار رقابت و تولیدات کت و شلوار به اندازه ی کشورهای غربی رایج نیست، با این حال در سال های اخیر شاهد ظهور برندهای شناخته شده و ایرانی بسیاری چون گراد و هاکوپیان هستیم. این برندها از کیفیت بسیار مطلوبی برخوردارند و براساس خواست و سلیقه ی مردان ایرانی به بازار عرضه می گردند.
مسلم است که طبیعی بدانیم این نوع خاص از پوشاک ابتدا در بین اروپاییان رونق یافته و این به جهت آن است که کت و شلوارها غالبا دارای آستری بوده اند و به نوعی پوشاک فصل سرما به حساب می آمده اند. با این همه استفاده از کت و شلوار وابسته به فرهنگ و مد کشوری است که فرد در آن زندگی می کند.
در بیش تر مناطق کردستان، مردان در روز ازدواجشان لباس محلی خود را به جای کت و شلوار به تن می کنند و در کشورهایی هم چون ایالات متحده ی آمریکا استفاده از کت و شلوار در مکان ها و موقعیت های رسمی به اندازه ی کشورهای اروپایی مهم نیست و البته این مسئله که هنوز ۵۰ درصد مردان دنیا برای مراسم ازدواج خود سراغ کت و شلوار می روند، امری بدیهی است.
به اعتقاد کارشناسان طراحان لباس، شواهد بسیاری از اثرپذیری مردمان فرهنگ های دیگر از پوشاک ایرانی در دست است. برای مثال، چینی ها در دوره ی >تانگ>پوشاک ایرانی را پسندیدند و عرب ها نیز پس از ورود به ایران به پوشیدن شلوار روی آوردند و آن را سروال نامیدند.
به همین دلیل کت و شلوار ایرانی در فرهنگ های دیگر پذیرفته شد و هم چنان تا روزگار کنونی خواهان پیدا کرد که هم زیباست و هم دست و پاگیر نیست چرا که از همان آغاز به صورت پوشاک مناسب کار طراحی شد.